Türkçede en çok hata yapılan konulardan biri, bazı kelime ve eklerin ayrı mı yoksa bitişik mi yazılacağıdır. Bu durum özellikle birleşik kelimelerde, bağlaçlarda ve eklerde karşımıza çıkar. Aşağıda kuralları ve örnekleri bulabilirsiniz.

1. Bağlaçlar

"da / de" Bağlacı
  • Ayrı yazılır, kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak "da / de / ta / te" olur.
  • Asla bitişik yazılmaz.
✅ Doğru: Ben de geliyorum.
❌ Yanlış: Bende geliyorum.
"ki" Bağlacı
  • Ayrı yazılır.
  • Kendinden önceki sözcükten ayrı yazıldığına dikkat edilmelidir.
✅ Doğru: Biliyorum ki başaracaksın.
❌ Yanlış: Biliyorumki başaracaksın.

"DE/DA" Örnekleri

  • ben de geldimAYRI
  • sen de kalabilirsinAYRI
  • o da çalışıyorAYRI
  • biz de başardıkAYRI

"Kİ" Örnekleri

  • biliyorum ki geleceksinAYRI
  • öyle ki herkes anlarAYRI
  • madem ki geldinAYRI
  • ne güzel ki başarmışsınAYRI

2. Soru Eki "mi"

Soru Eki "mi / mı / mu / mü"
  • Her zaman ayrı yazılır.
  • Kendinden önceki kelimenin son ünlüsüne göre mi / mı / mu / mü şeklini alır.
✅ Doğru: Okula geldin mi?
❌ Yanlış: Okula geldinmi?

Soru Eki Örnekleri

  • çalışıyor musun?AYRI
  • güzel mi görünüyor?AYRI
  • doğru mu?AYRI
  • böyle mi olacak?AYRI

3. Birleşik Kelimeler

Birleşik kelimeler, iki veya daha fazla kelimenin birleşerek yeni bir anlam oluşturmasıyla meydana gelir. TDK kurallarına göre bu kelimeler belirli kurallarda bitişik veya ayrı yazılır.

Bitişik Yazılan Durumlar

1. Ses Düşmesi/Türemesi Olan Birleşikler

Ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

birbiri (< biri biri), kaynana (< kayın ana), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pazartesi (< pazar ertesi), sütlaç (< sütlü aş)
emretmek, kaybolmak, affetmek, hissetmek, reddetmek, darbetmek
2. Anlam Değişimine Uğrayan Birleşikler

Kelimelerden biri veya ikincisi anlam değişikliğine uğradığında bitişik yazılır.

a) Bitki Adları:
aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, turnagagası, açıkağız, akkuyruk, alabaş, altınbaş, beşbıyık, çobançantası, karnıkara, katırtırnağı, kuşyemi, şeytanarabası, yılanyastığı, akşamsefası
b) Hayvan Adları:
danaburnu, akbaş, alabacak, bağrıkara, beşparmak, çakırkanat, kababurun, kamçıkuyruk, kamışkulak, karagöz, karafatma, kızılkanat, sarıkuyruk, yeşilbaş, sazkayası, sırtıkara, şeytaniğnesi, yalıçapkını, bozbakkal, bozyürük, karadul
c) Hastalık Adları:
itdirseği (arpacık), delibaş, karabaş, karabacak
d) Yiyecek Adları:
hanımgöbeği, kadınbudu, kedidili, dilberdudağı, tavukgöğsü, vezirparmağı, bülbülyuvası, kuşlokumu, alinazik
e) Renk Adları:
baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu, kavuniçi, narçiçeği, ördekbaşı, ördekgagası, tavşanağzı, tavşankanı, turnagözü, vapurdumanı, vişneçürüğü, yavruağzı
3. Tasvirî Fiiller

-a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmak fiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik yazılır.

düşünebilmek, sevebilmek, alıvermek, gülüvermek, uyuyakalmak, gidedurmak, yazadurmak, çıkagelmek, süregelmek, düşeyazmak, öleyazmak
4. Emir Kipiyle Kurulan Kalıplaşmış Birleşikler

Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

albeni, ateşkes, çalçene, çalyaka, dönbaba, gelberi, incitmebeni, sallabaş, sallasırt, unutmabeni
batçık, çekyat, geçgeç, kaçgöç, kapkaç, örtbas, seçal, tutkal, veryansın, yapboz, yazboz
5. Sıfat-fiil Ekleriyle Kurulan Kalıplaşmış Birleşikler

-an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfat-fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

alaybozan, cankurtaran, çöpçatan, dalgakıran, demirkapan, gökdelen, yelkesen
akımtoplar, altıpatlar, barışsever, basınçölçer, özezer, pürüzalır
baştanımaz, değerbilmez, etyemez, hacıyatmaz, kadirbilmez, karıncaezmez, kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez
6. Geçmiş Zaman Ekleriyle Kurulan Birleşikler

İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, dalbastı, fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi, imambayıldı, karyağdı, külbastı, mirasyedi, papazkaçtı, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı
7. Alt, Üst, Üzeri ile Oluşturulan Birleşikler

Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, şuuraltı
akşamüstü, ayaküstü, bayramüstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü
8. Özel Kelimelerle Oluşturulan Birleşikler
Ev kelimesiyle:
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, kahveevi, konukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi, yayınevi
Hane, name, zade ile:
çayhane, dershane, kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname, seyahatname; amcazade, dayızade, teyzezade
-zede ile:
depremzede, afetzede, selzede, kazazede

Ayrı Yazılan Durumlar

1. Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşikler

Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır.

alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak
2. Anlam Değişikliğine Uğramayan Birleşikler

Birleşme sırasında kelimelerden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a) Hayvan Türleri:
ada balığı, ateş balığı, dil balığı, köpek balığı, kılıç balığı, ton balığı, yılan balığı; ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu; ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği
b) Bitki Türleri:
ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, eğrelti otu, güzelavrat otu, kelebek otu, ökse otu, pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu; ateş çiçeği, çuha çiçeği, güzelhatun çiçeği, ipek çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği
c) Nesne, Eşya ve Alet Adları:
alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, Hacıbektaş taşı, kireç taşı, lüle taşı, Oltu taşı; arap sabunu, el sabunu; kahve değirmeni, yel değirmeni; kahve dolabı, su dolabı; müzik odası, oturma odası
d) Yiyecek, İçecek Adları:
bohça böreği, talaş böreği; badem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası; irmik helvası; badem şekeri, kestane şekeri
3. Sıfat-fiil Ekleriyle Kurulan Sıfat Tamlamaları

-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır.

bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı
çıkmaz sokak, geçmez akçe, görünmez kaza, ölmez çiçek, tükenmez kalem
akan yıldız, doyuran buhar, uçan daire
4. Renk Adları

Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır.

bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, portakal rengi, saman rengi
ateş kırmızısı, boncuk mavisi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra yeşili, süt kırı

Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır:

açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil
5. Yer Adlarında Yön Belirten Kelimeler

Yer adlarında kullanılan yön kelimeleri ayrı yazılır.

Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu
6. Kişi Adlarından Oluşmuş Yer Adları

Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki ünvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.

Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi
7. Dış, İç, Sıra ile Oluşturulan Birleşikler

Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı
ceviz içi, hafta içi, yurt içi
aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra
8. Sıfatların Başa Getirilmesiyle Oluşturulan Birleşikler

Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art damak, art niyet; arka plan, arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş, karşı oy; iç savaş, iç tüzük; dış borç, dış hat; orta kulak, orta oyunu

Bitişik Yazılan Örnekler

  • kaybolmak (ses düşmesi)BİTİŞİK
  • aslanağzı (bitki, anlam değişimi)BİTİŞİK
  • hanımgöbeği (yiyecek, anlam değişimi)BİTİŞİK
  • devetüyü (renk, anlam değişimi)BİTİŞİK
  • alıvermek (tasvirî fiil)BİTİŞİK
  • ateşkes (emir kipiyle)BİTİŞİK
  • cankurtaran (sıfat-fiille)BİTİŞİK
  • gecekondu (geçmiş zamanlı)BİTİŞİK
  • gözaltı (alt ile)BİTİŞİK
  • aşevi (ev ile)BİTİŞİK

Ayrı Yazılan Örnekler

  • kabul etmek (yardımcı fiil)AYRI
  • köpek balığı (hayvan türü)AYRI
  • deve kuşu (hayvan türü)AYRI
  • arap sabunu (nesne adı)AYRI
  • çalar saat (sıfat-fiilli)AYRI
  • bal rengi (renk adı)AYRI
  • açık mavi (renk tonu)AYRI
  • Doğu Anadolu (yer adı)AYRI
  • Yunus Emre Mahallesi (kişi adlı yer)AYRI
  • alt kurul (sıfat başta)AYRI
⚡ Dikkat Edilmesi Gerekenler
kuş burnu→kuşburnu
tavuk göğsü→tavukgöğsü
köpekbalığı→köpek balığı
kırmızıgül→kırmızı gül
gece kondu→gecekondu
baş kent→başkent
can kurtaran→cankurtaran
açıkmavi→açık mavi

4. Ek Fiil ve Yardımcı Fiillerle Kurulan Yapılar

  • Kalıplaşmış ve ses düşmesi/türemesi olmuş birleşikler bitişik yazılır:
  • kaybolmak, hissetmek, reddetmek
  • Anlamını koruyan geçici birleşmeler ayrı yazılır:
  • yardım etmek, kayıt olmak, ziyaret etmek

Kalıplaşmış Birleşikler

  • kaybolmakBİTİŞİK
  • hissetmekBİTİŞİK
  • reddetmekBİTİŞİK
  • duyurmakBİTİŞİK

Geçici Birleşmeler

  • yardım etmekAYRI
  • kayıt olmakAYRI
  • ziyaret etmekAYRI
  • fotoğraf çekmekAYRI

5. Kısaltmalar ve Bağlantılar

"ile" kelimesi kuralı
  • "ile" kelimesi bazen ayrı, bazen bitişik olabilir:
  • ✅ Seninle konuşacağım. (zamir + ile = bitişik)
  • ✅ Ali ile Ayşe geldi. (isim + ile = ayrı)

Zamir + ile (Bitişik)

  • benimleBİTİŞİK
  • seninleBİTİŞİK
  • onunlaBİTİŞİK
  • bizimleBİTİŞİK

İsim + ile (Ayrı)

  • Ahmet ile AyşeAYRI
  • kalem ile yazdımAYRI
  • anne ile babaAYRI
  • kitap ile defterAYRI

6. Sık Yapılan Hatalar

herşey→her şey
bişey→bir şey
hiçbirşey→hiçbir şey
şuan→şu an
çokgüzel→çok güzel
bende→ben de
sende→sen de
öyleki→öyle ki
alış veriş→alışveriş
bir kaç→birkaç
hastahane→hastane
dakka→dakika
şöför→şoför
süpriz→sürpriz
ilk okul→ilkokul
herkez→herkes

🎯 Mini Alıştırma

Aşağıdaki cümlelerde yanlış yazılanları bulabilir misin?

  1. Bende gelmek istiyorum.
  2. Ne güzelki başarmışsın.
  3. Çalışıyormusun?
  4. Bugün hava çok güzel.
  5. Herşey yolunda gidiyor.

📌 Özet

  • da / de, ki, mi her zaman ayrı.
  • Ses değişimine uğramış birleşikler bitişik.
  • Anlamını koruyan sıfat + isim yapıları ayrı.
  • "Her şey, bir şey, şu an" gibi kelimeler ayrı.
  • Zamir + ile = bitişik, isim + ile = ayrı